Σε μια εποχή που επικρατεί η γλώσσα και η σκέψη του μάρκετινγκ, όλοι μιλούν για στόχους. Βάλε στόχους, βρες τον στόχο, ιδού ο στόχος και δέκα βήματα για να τον πετύχεις, εσύ πόσους στόχους έβαλες σήμερα και πόσους πέτυχες τελικά για να σε επιβραβεύσουμε; Για την φιλοσοφία του Ζεν όλα αυτά είναι απλώς για τα σκουπίδια. Όχι γιατί δεν πρέπει να έχουμε στόχους στη ζωή μας, αλλά γιατί δεν γνωρίζουμε τον κατάλληλο τρόπο να εναρμονιστούμε μαζί τους. Στην πράξη, σημαίνει πως δεν ξέρουμε τον σωστό τρόπο να πετύχουμε.
Άφησε το πνεύμα σου ευκίνητο…
Το Ζεν έχει επηρεάσει τις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες εδώ και αιώνες και η τοξοβολία είναι μια από αυτές. Μπορεί να βοηθήσει τον καταρρακωμένο και αγχωμένο Ευρωπαίο να αγωνιστεί σωστά στον στίβο της ζωής; Ναι, αν είναι έτοιμος να απαρνηθεί τον τυποποιημένο τρόπο σκέψης του. Σύμφωνα με το Ζεν στην τοξοβολία, όσο πιο πεισματικά επιμένεις να πετύχεις το στόχο, τόσο πιο δύσκολα το κατορθώνεις. Πρέπει να μάθεις να περιμένεις, αποδεσμεύοντας τον εαυτό σου από την πρόθεση να κατακτήσεις τον στόχο σου. Παράλογο; Όχι, γιατί αν αφήσεις το πνεύμα σου ευκίνητο και ελεύθερο, τότε θα έρθει ο στόχος στο βέλος σου. Αρκεί να μάθεις ότι οι εξασκημένοι Ιάπωνες δάσκαλοι της τοξοβολίας πετυχαίνουν το στόχο με τα βέλη τους και στο σκοτάδι, αλλά και με κλειστά τα μάτια. Εκείνη τη στιγμή δεν σκέφτονται, δεν προγραμματίζουν, δεν επιθυμούν, δεν περιμένουν να συμβεί κάτι. Μόνο συντονίζονται με τον στόχο, εναρμονίζοντας τις ψυχικές και σωματικές δυνάμεις τους.
Το «εγώ» μπαίνει στην άκρη…
Πώς πετυχαίνει ο παραδοσιακός Ιάπωνας τοξότης το στόχο του; Το «εγώ» μπαίνει τελείως στην άκρη και το πνεύμα έρχεται σε μία ιδιαίτερη κατάσταση εγρήγορσης. Τα μάτια… ακούνε και τα αυτιά… βλέπουνε. Η κατάσταση αυτή έχει μία περίεργη ιδιοτροπία για το δυτικό σκεπτικό. Θα λέγαμε ότι χαρακτηρίζεται από την απάθεια. Απάθεια για την επιτυχία ή την αποτυχία, για το καύχημα ή την επιβράβευση. Τον Ιάπωνα τοξοβόλο δεν τον νοιάζει ποιος είναι ο στόχος, πού βρίσκεται και ποια είναι η κατάλληλη στιγμή να εκτοξεύσει το βέλος του. Δεν τον ενδιαφέρει ποιος τον παρατηρεί, αν θα εισπράξει το χειροκρότημα, αν θα του πουν μπράβο. Είναι απλά ολόκληρος τόξο, βέλος και στόχος μαζί και αφήνει και τα τρία να παίξουν το ρόλο τους, χωρίς προσπάθεια. Ενεργεί ελεύθερα, χωρίς να κάνει σπατάλη δυνάμεων. Όλη η σοφία και η χάρη του συγκεντρώνονται στην αναπνοή του, αφήνοντας την κίνησή του να ξεδιπλωθεί αβίαστα. Κάνει την τέχνη χωρίς τέχνη. Απολαμβάνει τον ήχο της τεντωμένης χορδής του τόξου, την αφήνει να παίξει για λίγο και εκτοξεύει το βέλος με κίνηση γεμάτη ομορφιά, χωρίς το παραμικρό τράνταγμα του σώματος. Οι κινήσεις του είναι τόσο άνετες και ακριβείς, που μοιάζουν σχεδόν με παιχνίδι, ενώ η ίδια η πράξη είναι δυναμική. Κατέχει πολύ καλά το μυστικό: όσο πιο χαλαρωμένος είναι, τόσο περισσότερο ρέει η ενέργεια στα μέλη και οπλίζει το χέρι.
Η αλήθεια του Ζεν…
Κάθε τι που κάνουμε έχει ήδη γίνει προτού το αντιληφθούμε. Είμαστε οι ίδιοι ένας παλμός που μεταδίδεται σε όλα τα πράγματα που βρίσκονται τριγύρω μας, χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Αυτή είναι η πιο σύντομη και απλή αλήθεια του Ζεν.
Άρα, σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να αγχωθείς για τίποτα.
Όσο πιο χαλαρός/ή είσαι, τόσο καλύτερα λειτουργούν τα πράγματα. Μόλις σφιχτείς, σημαίνει ότι παίρνει μπρός η διαδικασία του εγωισμού και της απαίτησης να τα καταφέρεις οπωσδήποτε. Δεν χρειάζεται να πετρώσεις τους μηρούς σου – όπως ο Ανταίος που αντλούσε τη δύναμή του από τη γη – προσπαθώντας να κρατηθείς γερά στο έδαφος. Αν ποντάρεις σε αυτό, μπορεί να βρεθεί και για σένα ο Ηρακλής που θα σε ξεριζώσει μαζί με το έδαφος.
Η δύναμή σου προέρχεται από μέσα, από την ψυχή. Πάρε βαθειά αναπνοή και ξεκίνα, γιατί η αναπνοή είναι εκείνη που απελευθερώνει και ανοίγει καινούργιες δυνατότητες.
Αν πάλι δεχθείς κάποια παράφορη επίθεση, υποχώρησε με ευελιξία και χωρίς κανένα ξόδεμα ενέργειας. Κάν’ το όταν ο επιτιθέμενος δεν το περιμένει, ώστε η δύναμή του να επιστρέψει ενάντια στον ίδιο. Το νερό παραμερίζει, χωρίς ποτέ να υποχωρεί, λένε στην Ανατολή. Και μάλλον έχουν δίκιο…
«Το Ζεν και η τέχνη της τοξοβολίας»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου